Coraz więcej jachtów na wodzie, coraz więcej żeglarzy w portach, coraz bardziej powszechna staję się kultura marynistyczna ale czy tak naprawdę wiemy co to właściwie jest to całe „żeglarstwo” ? Dla jednych jest to dyscyplina sportowa, dla innych forma turystyki i rekreacji ale dla wielu jest to sposób na życie. Jest to pewien specyficzny system wartości moralnych ukształtowany przez zbiór zwyczajów i zasad życia społecznego, rozwijający się na przestrzeni wieków. Właśnie ta wielowiekowa tradycja, kształtująca się na pokładach flot handlowych i wojennych nieodłącznie związanych z ludzkimi nadziejami i dramatami, tworzy wokół żeglarstwa otoczkę elitarności i podsyca wyobraźnię ludzi poszukujących swojego miejsca w świecie.
Obecnie żeglarstwo postrzegane jest jako rodzaj aktywności ludzkiej związanej z uprawianiem sportu, turystyki i rekreacji głównie na sprzęcie o napędzie żaglowym. Tak rozumiane żeglarstwo nosi wdzięczne miano „jachtingu” . Żeglowanie „dla przyjemności” po morzach i oceanach zapoczątkowane zostało ponad 400 lat temu. Jednak pierwsze zapiski historyczne o jednostkach żaglowych wykorzystywanych w celu spędzania wolnego czasu mówią, iż należały one do władców i wysokich urzędników państwowych. Literatura podaje, że około XVI wieku w Holandii, czyli w kraju gdzie używano jednostek pływających do codziennego transportu, najprawdopodobniej zaczęto używać ich również w celach rekreacyjnych. Jednakże do wieku XVII jest tylko kilka wzmianek na temat dużych jachtów holenderskich. Przypuszcza się , że jeżeli takie obyczaje pojawiły się w Holandii więc podobnie musiało być również w pozostałych krajach w miejscach gdzie codzienne życie ludzi związane było z transportem wodnym. „Łodzie mają tę wspólną cechę z końmi, że jeżeli ktoś używa je do pracy, będzie to czynił również dla przyjemności.” Jednakże uważa się, iż żeglarstwo rekreacyjne musiało pojawić się wcześniej niż zapiski historyczne. W roku 1601 lekarz holenderski Henry de Voogt postanowił odbyć samotny rejs turystyczny małą, otwartą łodzią żaglową na trasie długości 130 mil z Vilssingen do Londynu. Nie znane są szczegóły tego rejsu ale wydarzenie to zapoczątkowało nowe zjawisko w społecznościach Europy : jachting pełnomorski. W związku z tym Holendrów uważa się prekursorów żeglugi oceanicznej. Pomimo, iż do tego tytułu mogli również startować Anglicy, którzy w tym czasie podobnie jak Holendrzy, prowadzili ożywiony handel zamorski i byli równie sławnymi żeglarzami. Następnie jachting zaczął rozwijać się w W.Brytani, Francji, Prusach i krajach skandynawskich.
Około pierwszej połowy XVII wieku jachting zaczął przybierać formę zorganizowaną. Zaczęły powstawać pierwsze bractwa i kluby żeglarskie. Początkowo były to przeważnie miejsca biesiad i spotkań towarzyskich. W Londynie jednym z takich miejsc była tawerna „Pod Syreną”, w której spotkać można było ludzi, którzy opłynęli Przylądek Horn.
Żyjący w latach 1630-85 angielski król Karol II Stuart był armatorem flotylli jachtów żaglowych „Mary” dł. 15,85m. , „Bezan” dł.10,35m., „Cathrine” dł.14,85m. oraz mniejsze jednostki „Royal Escape” , „Jamie” i „Charles”. Wyposażenie jachtów pozwalało w razie konieczności wykorzystanie ich jako okrętów wojennych jednakże zamiłowaniem Karola II Stuart’a było organizowanie regat w formie pojedynków dwóch jednostek. Z zapisków historycznych dowiadujemy się, iż pierwsze takie regaty odbyły się na Tamizie 1 X 1661 roku na trasie z Greenwich do Gravesend. Przeciwko Karolowi II płynącemu na „Cathrinie” wystartował książe Yorku na „Anne”. Natomiast w roku 1718 Car Rosji Piotr I Wielki był twórcą Flotylli Newskiej uważanej przez historyków za pierwszy klub żeglarski na świecie, w którym zapoczątkowano realizację zadań wychowania morskiego społeczeństwa. Historycy zachodnioeuropejscy za najstarszy klub żeglarski uznają irlandzki Cork Harbour Water Club założony w 1720 roku. Poza klubem irlandzkim do najstarszych brytyjskich klubów żeglarskich należały : Cumberland Society utworzony w latach 70 XVIII wieku, który w roku 1823 przekształcony został w Coronation Sailing Society oraz w Royal Thames Yacht Club, oraz Yacht Club założony w 1815 roku. Początkowo zadaniem klubów żeglarskich było tworzenie warunków sprzyjających rozwoju życia towarzyskiego w środowisku jachtsmenów.
W latach 1860 do 1914 nastał czas ekskluzywnego tzw. „Wielkiego Jachtingu”. Były to najwspanialsze lata światowego żeglarstwa turystyczno-rekreacyjnego i regatowego. Wtedy to królowały szkunery regatowe z olbrzymimi żaglami obsługiwanymi przez licznych najemnych żeglarzy. Szkunery na zawsze pozostały symbolem wdzięku jednakże wyparte zostały przez kutry , które w rywalizacji regatowej okazały się być skuteczniejsze. W okresie tym kutry przybierały wręcz megalityczne rozmiary a na jednym maszcie nosiły więcej żagla niż jakiekolwiek inne jednostki żaglowe w dotychczasowej historii. Regaty z udziałem tych „olbrzymów” odbywały się początkowo w Wielkiej Brytanii aby z czasem przenieść się na wody Stanów Zjednoczonych. Cieśnina Solent, która była powszechnie uważana za Mekkę najwspanialszych jachtów i najznakomitszych żeglarzy, ustąpiła miejsca wodom Long Island Sound gdzie systematycznie powiększała się liczebność znakomitych jednostek żaglowych. Sam akwen był rozleglejszy i charakteryzował się bardziej oceanicznym klimatem.
Jednakże bez względu na to jaki był powód rozwoju żeglarstwa rekreacyjnego trzeba powiedzieć, iż najistotniejszą przyczyną, dla której jednostki żaglowe zostały wykorzystywane dla przyjemności, była chęć uwolnienia się człowieka od trosk „lądowych”, od codzienności i chęć ucieczki w nieograniczoną przestrzeń wody, w której można cieszyć się niezależnością i „naturalną siłą ducha”.
źródła :
E.Koczorowski J.Koziarski R.Pluta „Ceremoniał morski i etykieta jachtowa” - Almapress
„ Encyklopedia żeglarstwa” - Wydawnictwo naukowe PWN
„Jachting” w przekładzie W.Petryńskiego - Penta
