Nadchodzi początek sezonu i w wielu klubach, na uroczystym otwarciu sezonu, nie zabraknie gali banderowej. Stawiamy ją zarówno na jachtach jak i na masztach sygnałowych na lądzie. Postawienie gali banderowej zawsze zwiększa powagę chwili. Warto zatem przyjrzeć się historii tej tradycji.
Dla nas, ludzi wychowanych na telefonach, radiach i krótkofalówka może wydać się dziwnym, iż niegdyś statki do porozumiewania się z innymi jednostkami będącymi w drodze oraz z lądem, używały flag z umówionymi znaczeniami. Dziś, na kursach żeglarskich, wspomina się o flagach sygnałowych jako o jednej z metod wzywania pomocy. Nierzadko jednak słychać wtedy komentarze kursantów, że łatwiej zadzwonić „komórką” albo wezwać pomoc przez radio. Nie zmienia to faktu, iż flagowy kod sygnałowy pozostaje nadal częstym wyposażeniem jachtów.
Pierwsze wzmianki o usystematyzowaniu znaczeń poszczególnych flag znaleźć można w dziale „Tactica” autorem którego jest Leon VI (886-911). Domyślić się można, iż sygnalizacja wzrokowa była używana już dużo wcześniej. Na wiosłowych okrętach wojennych i weneckich galerach ustawiano specjalne maszty sygnałowe. Pozwalało to na przekazywanie informacji innym jednostką nawet w czasie walki. Z czasem sygnalizacja flagowa stosowana była coraz częściej i istniejąca liczba flag okazywała się być niedostateczna. Dlatego też do sygnalizacji flagowej dokładano również sygnały świetlne, dźwiękowe lub np. odpowiednio ustawionych , pod różnym kątem rei. Systematyzowanie kodu flagowego zaczęło się jednak na dobre w roku 1647 kiedy to Admiralicja Brytyjska wydała pierwszą książkę sygnałową, przeznaczoną wyłącznie dla floty wojennej. W książce tej znalazło się 12 i kilka trójkątnych oraz opisy 106 sygnałów. W trakcie stu lat wykorzystywania tego kodu flagowego liczba nadawanych sygnałów zwiększył się do około 400. Nocą zamiast flag, używano świateł na masztach.
Przełomem w formułowaniu kodu flagowego było przypisanie flagom liter alfabetu a dokonał tego w roku 1803 Henry Popham. W piętnaście lat po tym wydarzeniu wydana został pierwsza książka sygnałowa, przeznaczona do korespondencji między statkami „Commercial Code”. Natomiast w 1880 roku ustalony został międzynarodowy alfabet tzw. „International Code”. W wersji tej przetrwał on do 1934 roku w którym to wydano w siedmiu językach wszystkie sygnały radiowe, wzrokowe i dźwiękowe.
Współcześnie używany kod flagowy składa się z 40 flag w których jest 26 literowych (prostokątnych) , 10 cyfr(w kształcie wydłużonego trapezu) i 4 flagi zastępcze (trójkątne). Na flagach wykorzystuje się układ następujących barw : czerwonej, czarnej, żółtej, niebieskiej i białej. Sygnały wywieszane na masztach sygnałowych składają się z kombinacji nie więcej niż trzech flag.
Określenie „gala banderowa” służy nazwani pewnej specyficznej kombinacji flag kodu podnoszonej na pokładach okrętów wojennych. Na statkach handlowych i turystycznych nazywa się ją galą flagową. Rozróżniamy wielką i małą galę banderową. Układ flag w przypadku gali banderowej jest następujący :
AB1 CD2 EF3 GH4 IJ5 KL6 MN7 OP8 RS9 TU0 W X Y Z ...
Pierwsza i ostatnia flaga najczęściej dotykają wody co ma symbolizować opasanie całej kuli ziemskiej. Zwyczaj stawiania gali banderowej był zawsze związany z uroczystymi wydarzeniami. Do 1840 roku nie istniały uniwersalne zasady stawiania gali banderowej a kolejność flag była ustalana przez dowództwo danej jednostki. Wielka gala stawiana jest na jednostkach pływających nie będących w ruchu. Flagi zawiesza się od dzioby poprzez szczyty masztów , poniżej bander , do rufy. Małą galę banderową wykorzystuje się do dekorowania jednostki w drodze na silniku lub w warunkach uniemożliwiających postawienie dużej gali.
Pamiętać należy, że przy postawionej gali banderowej nie opuszcza się bandery na znak żałoby. W takim przypadku należy albo zdjąć galę albo odłożyć żałobę do następnego dnia. Galę banderową stawia się również na życzenie władz portowych w chwili gdy jednostka przebywa w porcie zagranicznym przy okazji świąt i uroczystości obchodzonych w tym kraju. O zmierzchu, w zastępstwie gali flagowej , zawiesza się w taki sam sposób rząd białych świateł. Czasem dodatkowo rzędem białych świateł dekoruje się również burty , nadbudówki i maszty obrysowując w ten sposób sylwetkę jednostki. Galę świetlną wygasza się o północy.
Myślę, że informacje tu zawarte posłużą Wam do uświetnienia uroczystego otwarcia sezonu w klubach i na akwenach wodnych oraz przy okazji innych świąt np. Nocy Świętojańskiej.
A hoj.
Żródła
E.Koczorowski J.Koziarski R.Pluta „Ceremoniał morski i etykieta jachtowa” – Almapress
„ Encyklopedia żeglarstwa” – Wydawnictwo naukowe PWN
